પોરબંદર: ચોમાસાના માહોલમાં સાપ દેખાવાના અને સર્પદંશના બનાવોમાં વધારો થયો છે. હેલ્થ એજ્યુકેશન એન્ડ ચેરીટેબલ ટ્રસ્ટ દ્વારા ચોમાસા દરમિયાન સાપ કરડે તો શું કરવું અને શું ન કરવું તે અંગે મહત્વના સુચનો કરવામાં આવ્યા છે. પોરબંદરની હેલ્થ એજ્યુકેશન એન્ડ ચેરીટેબલ ટ્રસ્ટના ચેરમેન રામદેવભાઈ મોઢવાડિયાએ કહ્યું કે ચોમાસાની ઋતુમાં સાપનો ડંખ ગંભીર ચિંતાનો વિષય છે.
ચોમાસામાં સર્પદંશના બનાવોમાં વધારો
ચોમાસાના દરમિયાન પુર અને ભારે વરસાદના કારણે અનેક ઝેરી જીવજંતુઓ, ખાસ કરીને સાપોના ઉપદ્રવમાં વધારો થાય છે. પુર અને ભારે વરસાદ સાપોને તેમના કુદરતી નિવાસસ્થાનમાંથી વિસ્થાપિત કરી શકે છે, જેના કારણે શહેરી અને ગ્રામીણ વિસ્તારોમાં સાપ નીકળવાના અને કરડવાના બનાવોમાં વધારો થાય છે. મકાન અને અન્ય માળખામાં સાપ આશ્રય લઈ શકે છે, જે ચોમાસામાં વનસ્પતિ અને કાટમાળમાં વધારો થવાથી શક્ય બને છે.
ચોમાસામાં જોવા મળતા સાપના પ્રકારો
ચોમાસાની ઋતુમાં ઘણીવાર કોબ્રા, ક્રેઇટ્સ, રસેલ વાઇપર અને સો-સ્કેલ્ડ વાઇપર જેવા સાપ નીકળે છે. આ સાપો મોટા ભાગે જોખમી હોય છે અને તેમના ડંખના કારણે ગંભીર પરિસ્થિતિઓ સર્જી શકે છે.
સર્પદંશ સમયે કરવાના કામ
- શાંત અને સ્થિર રહો: સાપ કરડે તો તરત જ તબીબી સહાય માટે તાકીદ કરી શકાય તેવું કામ કરો. તબીબી સહાય મળતા સુધીમાં શાંત અને સ્થિર રહેવું જરૂરી છે. હલનચલન ઝેરના ફેલાવાને વધારી શકે છે.
- સંકુચિત વસ્તુઓ દૂર કરો: ઘરેણાં અથવા ચુસ્ત કપડાં જે રક્તપ્રવાહમાં અવરોધ ઊભું કરે તે દૂર કરો.
- અસરગ્રસ્ત અંગની સ્થિતિ: અસરગ્રસ્ત અંગને હૃદયના સ્તરથી નીચે રાખો, જેથી સોજો ઓછો થાય.
- ઝેર ચૂસવાનું ન: ઝેરને ચૂસવાનો પ્રયાસ ન કરો, તે વધુ નુકસાનકારક હોઈ શકે છે.
- તાત્કાલિક તબીબી સહાય: દખત થયાના તરત જ પછી તાત્કાલિક તબીબી સહાય માટે હોસ્પિટલ પહોંચો.
અંધશ્રદ્ધાથી બચો
સાપ કરડે ત્યારે અંધશ્રદ્ધાથી બચવું જરૂરી છે. લોકોએ તાત્કાલિક તબીબી સારવાર લેવી જોઈએ, અને ભૂલભર્યા મંતવ્યો કે ઉપાયો પર આધાર ન રાખવો જોઈએ.
ચોમાસામાં સુરક્ષા માટેના સુચનો
- લાંબા પેન્ટ અને બુટ પહેરો: પુરગ્રસ્ત વિસ્તારોમાં અથવા ઊંચી વનસ્પતિમાં ચાલતી વખતે રક્ષણાત્મક વસ્ત્રો, જેમ કે લાંબા પેન્ટ અને બુટ પહેરો.
- ફ્લેશલાઇટ અથવા ટોર્ચનો ઉપયોગ: અંધારાવાળા વિસ્તારોમાં ચાલતી વખતે ફ્લેશલાઇટ અથવા ટોર્ચનો ઉપયોગ કરો.
- બિનજરૂરી કચરાને દૂર કરો: ઘર પાસે રહેલા બિનજરૂરી કચરા અને ભરતીના ઢગલા તેમજ ઝાડી-ઝાંખરાને દુર કરો.
મોટરસાઈકલ અને બૂટ માટે ખાસ ચેતવણી
ચોમાસા દરમિયાન મોટરસાઈકલ અને બૂટમાં સાપ નિવાસસ્થાન બનાવે છે. તેથી, બુટ પહેરતી વખતે અને સ્કુટીની ડેકી ચેક કરીને જ વાપરો. આનાથી સાપના ડંખનો જોખમ ઘટાડી શકાય છે.
ચોમાસામાં સુરક્ષા ચાવીરૂપ
જોખમોને સમજવાથી અને ચોમાસામાં જોવા મળતા સાપના પ્રકારોને ઓળખવાથી આપણે આ સિઝનમાં સુરક્ષિત રહી શકીએ છીએ. જો કે, સાપના ડંખને અવગણવું જોઈએ નહીં, અને તાત્કાલિક તબીબી સહાય લેવી જીવન બચાવી શકે છે.